بسم الله الرحمن الرحيم
نگاهی به صنعت نساجی استان یزد
نساجی استان یزد سابقه ای کهن داشته و در ادوار مختلف تاریخ، نساجان یزدی بخوبی درخشیده و آثار نفیس و با ارزشی را از خود بجای گذارده اند.
اگرچه مشکلات و نارسائیهای صنعت نساجی کشور و بخصوص نساجی استان یزد قابل انکار نمی باشد و حتی برخی از آنها کل صنایع کشور را بطور جدی تهدید می کند، اما شاخص های کلان صنعت نساجی استان یزد را هم نمی توان نادیده گرفت.
در این دو دهه اخیر صنعت نساجی یزد از نظر کمی و تا حدودی کیفی رشد داشته که متاسفانه این وضعیت تداوم نیافته و در سال های اخیر ما شاهد رکود قابل توجه این صنعت نه تنها در استان که در کل کشور می باشیم.
در پایان سال 1388 نزدیک به 700 واحد نساجی دارای پروانه و بالغ بر یکصد واحد بدون پروانه در استان یزد دایر بوده است. 32 درصد ماشین آلات مستقر در این واحدها از نوع تکنولوژی بالای سال2000 و نزدیک به 30000 نفر در این واحدها مشغول بکار می باشند که این عدد اشتغال چهل درصدی صنعتی استان یزد را تشکیل می دهد.
تولید پارچه های رومبلی و پرده ای استان یزد رتبه اول کشوری را دارد. مضافاً اینکه درصد بالایی از این تولیدات دارای کیفیت های مناسب و قابل رقابت با تولیدکنندگان خارجی منجمله ترکیه می باشد. سهم استان یزد در صادرات کشوری انواع منسوجات بخصوص پارچه های خام ساده، پتو، موکت و روفرشی بالغ بر 32 درصد می باشد، اگرچه در سال 1388 صادرات انواع منسوجات در استان یزد نسبت به سال 1384 نزدیک به 5/1 میلیون دلار کاهش داشته است.
واقعیت امر این است که استان یزد با توجه به سابقه درخشانش در عرصة صنعت نساجی از قرن ها پیش تابحال و با عنایت به ویژگی سخت کوشی صنعتگران یزدی و امکانات موجود در استان اگر حمایت ها و رسیدگی های لازم صورت گیرد و عالمانه و مدبّرانه برنامه ریزی شود ظرفیت های لازم برای رشد و توسعه های گسترده را دارا می باشد.
اگر عامل اقتصاد جهانی را لحاظ نکنیم عوامل داخلی متعددی این رکود را باعث شده اند که ذیلا˝ به بعضی از آنها بدون توجه به اولویت بندی آن پرداخته می شود؛
1- فرهنگ تولید کالای مرغوب در بین نساجان ما کم رنگ شده و متقابلا˝ مردم ما هم علی رغم اینکه بیشتر تمایل به مصرف کالای خارجی دارند. اما فاقد فرهنگ مصرف کالای مرغوب می باشند. زمانیکه معیار مردم برای خرید کالاهای مورد مصرفشان ارزان بودن آن باشد و توجهی به کیفیت کالا نداشته باشند، شرایط بگونه ای فراهم می شود که تولید کنندگان ما هم کمتر به کیفیت کالا توجه داشته باشند. بعبارتی دیگر این فرهنگ مصرف کننده است که میزان توجه به کیفیت کالا را برای تولید کننده مشخص می کند. وجود منسوجات چینی در بازار ما مشکل به حساب نمی آید، بلکه عدم توجه مصرف کننده ایرانی به کیفیت کالا مشکل اساسی می باشد.
در این زمینه حضور کاملا˝ کم رنگ استاندارد در صنعت بخصوص در صنعت نساجی احساس می شود.
2- بدترین شرایط برای یک نظام تولیدی زمانی است که دولت برای مقابله با افزایش قیمت کالای داخلی از ابزار واردات استفاده کند. تولیدكننده داخلی زمانی از ورود کالای خارجی به کشور نگران است و هراس دارد که از نظر کیفیت و قیمت تمام شده نتواند با آن رقابت کند و این موضوعی است که از جمله نقاط ضعف بزرگ تولید ما به حساب می آید و متاسفانه در صنعت نساجی هم با آن بطور جدی مواجه هستیم.
3- صدور مجوزهای بی رویه و حتی اجباری به منظورایجاد اشتغال و عدم نظارت درست برای تولید توسط نهادهای مربوطه باعث شده است که نظام تولید بخصوص در سنجش نساجی آن هم در استان یزد با چالش های فراوانی رودر رو شود و همین باعث می شود که امنیت شغلی برای تولید کننده کمرنگ گردد و زمانی که امنیت شغلی کم رنگ شد، برنامه ریزی حساب شده برای تولید از نظر کمی و کیفی کار دشواری خواهد بود.
4- عدم توجه به مسئله صادرات و تکیه به بازار داخلی باعث شده است بخش عظیمی از صنعت نساجی کشور سرگردان و بلاتکلیف باشد. یکی از معضلات بزرگ صنعت نساجی ما در بخش عرضه به عبارتی دیگر فروش کالاهای تولید شده می باشد. عدم ارتباط صحیح و حساب شده بین عرضه کننده و متقاضی باعث شده است که بازار فروش تولیدات نساجی رونقی نداشته و زمینه را برای فعالیت و رشد واسطه های سودجو فراهم سازد و این نگرانی باعث عدم توجه جدی تولید کننده به کیفیت كالاي تولیدي می گردد.
5- فشار ناشی از اخذ مالیات و عوارض های گوناگون و جرائم مربوطه و عدم توجه مسئولین به عوامل تشویقی و دلگرم سازی تولیدکنندگان بخصوص در صنعت نساجی باعث شده که تولید کننده در امر کاهش قیمت تمام شده با مشکلات بزرگی رو در رو باشد.
6- عدم وجود مراکز آماری دقیق که بتواند خارج از ایجاد هرگونه نگرانی برای تولید کننده اطلاعات دقیق را جمع آوری نماید از معضلات بزرگ صنعت نساجی ما می باشد، تا آمار دقیق در کار نباشد بررسی و برنامه ریزی و هدایت تولید و بازار کار بسیار دشوار می باشد.
7- عدم وجود پیوندي مناسب به عبارتی دیگر عدم همکاری جدی و متقابل بین صنعت و آموزش عالی کشور باعث شده تولیدکننده کمتر از نیروهای متخصص و کاردان بهره برده و بدون تردید همین امر باعث ایجاد مشکلات جدی شده است.
اگر در فرایند تولید برنامه ریزی صحیح و طراحی فنی و تخصصی و سپس نظارت علمی و تخصصی و در پایان کنترل کیفیت جامع و دقیق و در نهایت بازاریابی مدبرانه ای که نیاز به نیرو های تحصیل کرده و کاردان دارد حاکم نباشد، باید شاهد نابودی تدریجی تولید به خصوص در زمینه صنعت نساجی و پوشاك كشور باشیم.
8- خدمات مالی به عبارت دیگر فعالیت های بانکی درعرصه صنعت نساجی با مشکلات متعددی رودررو می باشد. از دیدگاه بنگاه های مالی کشور سال هاست این موضوع به صورت یک پیش فرض در آمده است که صنعت نساجی بازدهی ندارد و این باعث شده است که در امر تخصیص درست وام صنعت نساجی را از سهمی بزرگ محروم سازد. علی رغم اینکه صنعت نساجی در استان یزد سهم بسیار بزرگی در امر تولید ناخالص ملی و مسئله اشتغال استان دارد در زمینه بهره وری از امکانات مالی مسولين کمترین سهم را دارد.
9- یکی دیگر از مشکلات قابل توجهی که سایه شوم خود را بر سر تولید کشور و بخصوص نساجی گسترانده است عدم ثبات و هماهنگی در اتخاذ تصمیم ها و تصویب قوانین مربوطه در سطح کلان کشور و از همه مهمتر بی نظمی موجود در ارتباط سیاسی و اقتصادی با دنیای خارج از ایران به طوری که بجای محور بودن منافع ملی کشور به منافع سیاسی و گروهی پرداخته می شود.
10- عدم تحول و تغيير اساسي، مناسب و اصولي در برنامه ها و سرفصلهاي آموزشي دانشگاه ها و مراکز تحقيقاتي نساجي کشور و استفاده از سرفصلهاي قديمي و ناکارآمد در دانشگاه هاي کشور، علیرغم توسعه و پيشرفت سريع و چشمگير صنايع نساجي دنيا.
در یک کلام صنعت نساجی و پوشاک با مشکلات و معضلات فراوانی رو در رو می باشد. اصلاح امور نیاز به اراده ملی و عظمي همگانی دارد و بدیعی است که آغازگر این حرکت اصلاحی کسانی جز کارگزاران، مسئولین و تصمیم گیرندگان امور مملکت نمی باشد و ساير شاغاين در اين صنعت عظيم نيز بايد در راستاي حل مشکلات و دستيابي به صنعتي پويا و زنده به صورت موثر و گسترده نقش آفريني کنند.
یکی از چند عامل مهم مؤثر در امر رشد و گسترش صنعت نساجی یزد توسعه بازار تولیدات نساجی می باشد. توسعه بازار نیاز به برنامه ریزی های جدی و اساسی از قبیل ایجاد برندها و بنگاه های حقیقی و حقوقی فروش، هیئت های با تجربه و دوراندیش تجاری، تیم های فعال صادراتی و از جمله برگزاری نمایشگاه های داخلی و بین المللی می باشد.
هشتمين نمایشگاه بین المللی تخصصی ماشین آلات و محصولات نساجی، چرم، پوشاک و فرش استان یزد از جمله موقعیت های کم نظیر می باشد که می تواند از طریق برقراری ارتباطات لازم بین صاحبان صنایع و خریداران تولیدات نساجی و متخصصین و کارشناسان و نوآوران و پژوهشگران این صنعت زمینة رشد و توسعه نساجی استان و حتی کشور را فراهم سازد.
به امید آن روز
دکتر محمد ميرجليلي
مدير نمايشگاه نساجي يزد
